Nitsch Leonard (1801–1866), złotnik i jubiler krakowski. Ur. w Bielsku, przybył do Krakowa ok. r. 1827 i pracował jako czeladnik u złotnika Karola Hoffmana (czynnego w l. 1832–43). We wrześniu 1835 zdał egzamin mistrzowski (jako sztukę mistrzowską przedstawił diamentowe kolczyki) i założył własną pracownię. W l. 1843–5 pełnił funkcję starszego korporacji. Był członkiem Izby Rzemieślniczo-Handlowej. Mieszkał i miał pracownię we własnej kamienicy przy ul. Floriańskiej nr 9. Jak świadczą nieliczne zachowane w zbiorach muzealnych dzieła, N. był jednym z wybitniejszych złotników krakowskich czynnych w 2. tercji XIX w. Wyrabiał srebra stołowe (przykładem pary solniczek z l. 1850 i 1858 w Muz. Narod. w Kr. i Muz. Hist. m. Kr.; w Muz. Narod. znajduje się także świecznik z r. 1865 jego roboty) i liczne naczynia liturgiczne (np. zaginiony kielich z kościoła Św. Jana). Z Wrocławia sprowadzał prasowane ozdoby na cukiernice. O zdolnościach złotnika świadczy okazały, dekorowany niellem i emalią pas «mieszczański» w zbiorach Muzeum Historycznego m. Krakowa. Wyroby N-a, szlachetne w formie, mają znamiona właściwe dla późnego klasycyzmu, a także nawiązują do dawnych stylów (pas z r. 1865, naczynia liturgiczne). Używał cechy «LN» w prostokącie oraz zawierającej nazwisko z pierwszą literą imienia pisane kursywą. Miał wielu uczniów i czeladników, m. in. z warsztatu N-a wyszedł wybitny złotnik krakowski Władysław Glixelli.
N. zmarł w r. 1866. Żonaty był z Katarzyną z Kremerów, z którą miał kilkoro dzieci: najstarszy syn Edward (ur. 1837) objął po ojcu warsztat, Maksymilian był architektem, Józef agronomem.
Kiryk F., Cechowe rzemiosło metalowe. Zarys dziejów do 1939 r., Kr. 1972 s. 422; Lepszy L., Cech złotniczy w Krakowie, „Roczn. Krak.” R. 1: 1898 s. 209; tenże, Przemysł złotniczy w Polsce, Kr. 1933 s. 200, 204 (reprod. rzeźbionego popiersia N-a); Arch. Paraf. Mariackiej w Kr.: Księgi metrykalne parafii; Nota archiwalna sporządzona przez Zofię Wenzel-Homecką na podstawie Arch. Państw. w Kr.: Akta cechu złotników, rkp. A. D. 931, 932, 936, 937, 942, 961, 963; Samek J., O kilku pracach Leonarda Nitscha w Muzeum Historycznym m. Krakowa i Muzeum Narodowym w Krakowie, (rkp.).
Jan Samek